Lysa Gora

Fort 47 Łysa Góra

Fort 47 Łysa Góra powstał w latach 1872 - 1885. Na ozdobnym portalu bramy wjazdowej do Fortu widnieje data: 1885 ale sam projekt i budowa Fortu wiążą się z okresem o kilka lat wcześniejszym. Twierdza Kraków ulegała w latach 1856 - 1866 bardzo intensywnej rozbudowie w oparciu o projekty opracowane pod nadzorem gen. Augusta Cabogi. Wcześniej był tu szaniec, rozbudowany w latach 1872 - 1878 do fortu półstałego i następnie przebudowany jako fort artyleryjski przed rokiem 1886. Jest to jeden z największych artyleryjskich fortów w Twierdzy Kraków; posiadał sześć baterii dział, jednowałowy. Położony na wschodniej części grzbietu wzgórz ograniczających od zachodu dolinę Sudołu Dominikańskiego i Dłubni; bardzo rozległy widok na przedpole, od newralgicznej dla Twierdzy Kraków strony północno - wschodniej, stanowił główny atut jego położenia. V sektor obronny, fortyfikujący miasto od północy, zgromadził największe forty w Twierdzy Kraków. Góra Węgrzecka leży w odległości ok. 3 km od dawnej granicy rosyjskiej, przy głównym trakcie na Warszawę; był to kierunek największego zagrożenia, jedna z najbardziej prawdopodobnych osi natarcia na Twierdzę, stąd zbudowane tu forty i umocnienia należą do najpotężniejszych w całej Twierdzy Kraków. Charakterystycznym elementem Fortu są obronne koszary szyjowe; blok niskich koszar szyjowych, jest dwukrotnie załamany w formie półbastionów flankujących centralnie położoną bramę. Dodatkowo plac broni osłaniany był ziemną bastionetką; jej ściany tworzone były przez przedstok, a wjazd mieścił się w czole. Wspomniane załamanie koszar szyjowych występuje w starszych fortach artyleryjskich Twierdzy Kraków: Fort 51 Rajsko, Fort 49 Krzesławice; póżniej zrealizowane (lata 1884 - 1886) forty artyleryjskie posiadają koszary szyjowe proste: Fort 45 Zielonki, Fort 52 Borek. Fort posiada typowe elementy fortu artyleryjskiego, a jedyne co go wyróżnia, to jest jego wielkość i rozległość. Nieopodal Fortu 47 Łysa Góra zbudowano jeszcze jeden potężny fort pancerny, Fort 47a Węgrzce; oba forty łączy zakryta droga rokadowa, w latach 1902 - 1910 usypano nad nią wał ziemny. W skład grupy węgrzeckiej wchodzi zatem Fort 47 Łysa Góra - świadectwo okresu fortów ześrodkowanych (1870 - 1886), pancerny Fort 47a Węgrzce - zabytek epoki pancerza, bateria sprzężona - dając w sumie przykład systemu fortowego grupowego, oraz ostróg forteczny wpasowany w wał baterii, który swym kształtem, małymi wymiarami i silnym uzbrojeniem jest prekursorem fortyfikacji rozproszonej okresu międzywojennego (1918 - 1939).